به نقل از «مهر»

«پس از» و درگیری روانی بخشی از جامعه/ تاثیر مستقیم دلار بر تئاتر

تاریخ انتشار: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۵۸۸۰۳

مرتضی کوهی نویسنده و کارگردان نمایش «پس از» که این روزها در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه است، درباره روند تولید این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: حدودا اردیبهشت سال ۱۴۰۲ بود که ایده اصلی نمایشنامه در خلوت شخصی خودم شکل گرفت. با خود مشغول صحبت بودم و به این فکر کردم اگر آدم نتواند در دل با خود حرف بزند و یا نتواند در آیینه خود را ببیند و یا اینکه تصویرش از آیینه خارج شود، چه اتفاقاتی می‌افتد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با تیم نگارش و بچه‌های بازیگر اتود زدن درباره این موضوع را شروع کردیم. حدود ۴ ماه طول کشید تا به صورت کارگاهی متن شکل بگیرد. در نهایت بعد از ریزش‌های مختلف علاوه بر خودم ۳ نفر باقی ماندیم.

وی ادامه داد: بعد از شکل‌گیری متن، با تمرین‌ها حدود ۸ ماه طول کشید تا «پس از» تولید شود. بعد از آن مجددا اتودهای ویرایشی و اصلاح متن را انجام دادیم. در کل از اردیبهشت ۱۴۰۲ تاکنون درگیر «پس از» هستم. همه گروه کمک کردند تا «پس از» تولید و به اجرا برسد.

کوهی با اشاره به شکل‌گیری نمایش «پس از» در روندی کارگاهی، یادآور شد: در فرایند کارگاهی مدام کار تغییر می‌کند و گروه نمی‌تواند مانع این جریان و تغییر شود. کار کارگاهی خیلی سخت است و در ایران در حال حاضر کم‌تر به سراغ این شیوه می‌روند.

کارگردان «پس از» درباره ویژگی‌های مدنظر خود در شیوه اجرا و طراحی‌های صحنه و نور نمایش، توضیح داد: طراحی صحنه باید بیانگر فضای ذهنی من و متن باشد و سیالی ذهن را نشان دهد و در عین حال از مخاطب خود دور نباشم. تمام المان‌های کارگردانی، ارجاعات و الهاماتم از خود زندگی بوده است. طراحی صحنه ما از نقش‌های قالی گرفته شده است زیرا فردی که با خود حرف می زند مدام سرش رو به پایین است و بیشتر به زمین نگاه می‌کند.

وی افزود: طراحی نور هم این‌گونه است. سعی کردم از اجتماع و جامعه‌شناسی‌مان جا نمانم و فقط به مسایل فلسفی نپردازم. تحقیقات گسترده‌ای در زمینه روانشناسی و فلسفه داشتیم ولی صرفا به سراغ این مبحث نرفتم. از اجتماع هم الهام گرفتم تا مخاطب را از دست ندهم و تلاش کردم برای طیف وسیعی از جامعه این کار را تولید کنم.

کوهی با بیان اینکه بهتر است در درام‌های روانشناسی راهکاری هم ارایه شود، اظهار کرد: ۳۳ درصد افراد جامعه مبتلا به اینگونه بیماری هستند که در کارمان نشان می‌دهیم. من در نمایش پیشنهاد دادم که با پرداخت به هنر به عنوان یک راه‌حل و نجات‌دهنده می‌توان این بیماری را درمان کرد.

وی با اشاره به بازخورد مثبت مخاطبان بعد از تماشای «پس از»، یادآور شد: «پس از» در جشنواره «هم آغاز» جوایز متعددی را گرفت. ترسی که بعد از جشنواره داشتم این بود که نکند کار را برای قشری خاص یا روشنفکران تولید کرده باشیم در حالی که می‌خواهم توده مردم از اقشار مختلف به تماشای نمایش بنشینند. خوشبختانه با اجرای نمایش دیدم که اقشار مختلف اجتماع تماشاگر این اثر هستند.

کارگردان «پس از» درباره چالش‌های اقتصادی برای تولید این اثر نمایشی، تاکید کرد: با مشکلات مالی بسیاری توانستم این کار را تولید کنم. از زندگی و خانواده خود زدم تا کار را تولید کنم. از هیچ فرد و ارگانی هم حمایت نگرفتم. من از سیدجواد طاهری مدیر مجموعه تئاتر شهر و امیرموسی کاظمی دبیر جشنواره «هم آغاز» تشکر می کنم. اگر جوایز جشنواره «هم آغاز» را نگرفته بودم باید فرش زیر پایم را می‌فروختم و بدهی‌هایم را برای تولید این اثر پرداخت می‌کردم. با جوایز جشنواره بخشی از بدهی را پرداخت کردم. برای اجرای عمومی باید تغییری در طراحی صحنه نمایش ایجاد می‌کردم که هزینه‌بر بود ولی برای بهتر شدن کیفیت اثر و اجرا، این هزینه‌ها را هم البته با سختی زیاد، تامین کردم.

کوهی تصریح کرد: شرایط مالی به تئاتر بسیار آسیب می‌زند. افزایش افسارگسیخته قیمت دلار ما را متضرر کرده است زیرا وقتی می‌خواستیم هر چیزی را تهیه کنیم، می‌گفتند به دلیل اینکه قیمت دلار بالا رفته است قیمت‌های اجناس مدنظرمان نیز بالا رفته است. امیدوارم ساز و کاری برای تئاتر در نظر گرفته شود تا هنرمندان این همه اذیت نشوند. بعضی گروه‌ها با نداشتن دکور کار را خود را ساده کرده‌اند اما همه کارها اینگونه نیستند و باید دکور داشته باشند.

وی در پایان سخنان خود متذکر شد: ما قشر زیادی از تئاتری‌ها را از دست داده‌ایم و دیگر به تماشای تئاتر نمی‌نشینند. مردم به عنوان مخاطب حضور دارند و هر روز تعدادشان بیشتر می‌شود اما تعدادی از هنرمندان تئاتر که برای این هنر زحمت‌ کشیده و تاثیرگذار بوده‌اند، از تئاتر قهر کرده‌اند. ای کاش این هنرمندان به تئاتر برگردند و با حضورشان به ما دلگرمی بدهند.

مهران مرادی، پیمان محسنی، شیدا پهلوان بازیگران نمایش «پس از» هستند که ساعت ۲۰ در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر اجرا می‌شود.

کد خبر 6081862 فریبرز دارایی

منبع: مهر

کلیدواژه: کارگردان تئاتر بازیگر تئاتر تئاتر شهر هنرمندان تئاتر تئاتر ایران تئاتر ایران هنرمندان تئاتر کارگردان تئاتر فیلم کوتاه حضور هنر ایران در جهان نوفل لوشاتو حوزه هنری فیلم سینمایی هفته هنر انقلاب اسلامی چهره سال هنر انقلاب بازیگر تئاتر انیمیشن جشنواره رضوی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۵۸۸۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«شهر آفتاب مهتاب» اتفاقی آوانگارد در تئاتر دهه ۴۰

به گزارش خبرگزاری مهر، نهمین برنامه از سلسله جلسات نمایش فیلم تئاترهای شاخص با همکاری مشترک انجمن صنفی منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران خانه تئاتر و سینماتک خانه هنرمندان ایران، چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳، به نمایش فیلم تئاتر «شهر آفتاب مهتاب» به نویسندگی علی حاتمی و کارگردانی عباس جوانمرد (محصول ۱۳۴۵) اختصاص داشت.

پس از نمایش این فیلم تئاتر، نشست نقد و بررسی آن با حضور عباس غفاری (میزبان) و سیدمحسن حسن‌زاده (منتقد تئاتر) برگزار شد.

عباس غفاری در این برنامه گفت: این نمایش جز اولین تجربیات علی حاتمی در ادبیات فارسی و شعر کهن است. او در ادامه نیز در آثار دیگر چنین تلاشی را پی می‌گیرد و آثار مهمی را خلق می‌کند. «شهر آفتاب مهتاب» از جمله آثاری است که فقط برای ضبط تلویزیونی آماده شده و روی صحنه نرفته است.

سیدمحسن حسن‌زاده در ادامه این برنامه گفت: اگر بخواهیم درباره این نمایش صحبت کنیم باید در ۲ سطر بگویم که این اثر اتفاق بزرگ و سترگی در تاریخ نمایش ما است. زیرا پیشنهاد جدیدی در متن و کار گروهی در آن اتفاق می‌افتاد. البته اگر بخواهیم تنها با دیدن این نمایش، گروه هنر ملی را قضاوت کنیم، کم لطفی کرده‌ایم. زیرا این اثر تنها یکی از تجربیات گروه هنر ملی و از پیشنهادات آقای جوانمرد در آن زمان بوده است. در حقیقت پیشینه تشکیل گروه هنر ملی که به میانه دهه سی بر می‌گردد، اهمیت بیشتری دارد. زیرا اگر به این اتفاق از منظر تاریخی نگاه کنیم، باید بگوییم آنها در آن زمان پیشنهاد جدید، بدیع و حتی آوانگاردی را اراdه کرده‌اند و از همین رو باید مورد توجه قرار گیرند.

وی افزود: لازم است بگویم که شرایط هنرهای نمایشی ما تا پیش از سال ۳۲، خیلی نمود و گستردگی نداشته است. به هر حال همه این شکل از فعالیت‌ها در خیابان لاله‌زار و در تئاتر فردوسی، تئاتر دهقان و تماشاخانه‌های کوچکی چون تئاتر نصر با متون غربی و ترجمه شده‌ای که معمولا خود مرحوم نوشین (به عنوان چهره شاخص آن عصر که تئاتر فردوسی را پایه‌گذاری می‌کند)، آنها را آماده می‌کرده، جریان داشته است. بنابراین تمام آنچه که از آن زمان به ما ارث رسیده است، متون غربی ترجمه شده‌ای است که پیشنهاد اجرایی به آن صورت نداشته است. شاید بتوان گفت که متون ادبی هستند که انگار برای اجرا رفتن ترجمه نشده‌اند. آقای جوانمرد در مصاحبه‌ای می‌گوید: «نوشین خودش واژه‌ها را کمی صیقل می‌داد و باتوجه به تجربه و آگاهی که داشت آماده می‌کرد که در زبان بازیگر بگردد تا بتواند واژگان را به صورتی ادا کند که آن طمطراق و عصا قورت داده‌گی که آن زمان روی صحنه در بازی بازیگران نمود داشته، کمتر شود. البته او نیز به اینکه متون غربی مرجع اصلی فعالیت هنرهای نمایشی ماست، اعتقاد داشته است.» با این همه این اتفاق تا بعد از کودتای ۲۸ مرداد ادامه پیدا می‌کند.

این منتقد تئاتر در ادامه بیان کرد: بعد از کودتای ۲۸ مرداد با آتش کشیدن تئاتر سعدی و تعطیلی کلی هنرهای نمایشی در آن مقطع زمانی، جمع کوچکی به صورت اتفاقی در منزل شاهین سرکیسیان جمع می‌شوند. اکثر این افراد در آن زمان هنرجویان هنرستان هنرپیشگی بودند که از بد اتفاق به کودتای ۲۸ مرداد برخورد کرده و تمام آموخته‌های آن‌ها بی‌ثمر و بی‌نتیجه مانده بود. در حالی که عطش کار کردن و تجربه کردن را داشتند. عباس جوانمرد، علی نصیریان، فهیمه راستکار، جمشید لایق، اسماعیل داورفر، خجسته کیا تعدادی از افراد حاضر در آن جمع بودند. وقتی امروز ما به تجربیات و اتفاقاتی که در آن منزل از سر گذرانده می‌شود، نگاه می‌کنیم، می‌توانیم بگوییم که آنجا یکی از جایگاه‌ها و پایگاه‌هایی است که بسیار در تاریخ هنرهای نمایشی ما اثرگذار است. زیرا از دل آن پیشنهادهایی بیرون آمده و اجرایی می‌شود که بعدها مشخصا می‌تواند اثرگذار باشد و جریانی را در هنر تئاتر ایجاد کند.

حسن‌زاده در ادامه گفت: آنچه که از عباس جوانمرد نقل می‌شود و ما به استناد آن می‌توانیم به واژگانی چون تئاتر مردمی و ملی برسیم؛ سال‌هاست بر سر زبان‌ها بوده و از سوی دولت‌های مختلف با آن بازی می‌شود تا به تعریفی برسند ولی اساسا شاید رسیدن به یک تعریف بزرگ‌ترین اشتباهی است که در این زمینه در حال رخ دادن است. در واقع این واژگان ماحصل تلاشی است که در این چند سال در منزل شاهین سرکیسیان اتفاق می‌افتد. البته شاهین سرکیسیان هم بسیار به متون غربی اعتقاد داشته است و از همین رو شروع به کار کردن این متون می‌کند اما آنها جایی برای اراdه آنچه که تجربه کرده‌اندT ندارند. بنابراین همان منزل کوچکی را که در خیابان رشت با مادر خود زندگی می‌کند، تبدیل به محفل تمرین، گعده و گفت‌وگو و صحبت می‌کند. اما این تجربیات بی‌نتیجه بوده و به صحنه ختم نمی‌شود.

وی ادامه داد: عباس جوانمرد، به این پیشنهاد فکر کرده و به سراغ یکی از متون هدایت می‌رود و متن داستان «درد و دل‌های آ میز یدالله» را تبدیل به نمایشنامه «محلل» کرده و آن را با علی نصیریان شروع به تمرین می‌کنند. در حقیقت در آنجا این تلنگر که ما در متن نمایشی به زبان جدیدی برسیم که بتواند با گستره بیشتری از مردم عادی ارتباط برقرار کند، زده می‌شود. بنابراین تلاش برای رسیدن به این زبان در مقابل زبان ترجمه‌ای که در آن زمان وجود داشته، نقطه‌ای می‌شود که تحول اولیه را ایجاد می‌کند.

وی افزود: عباس جوانمرد می‌گوید که برای رسیدن به این زبان و در حین تمرین‌ها، با علی نصیریان به مناطق جنوب شهر می‌رفتند تا ببینند که مردم عادی چطور صحبت می‌کنند و متوجه شوند که چطور می‌شود آنها را به کلام نمایشی یا دیالوگ درآورد. در نهایت فرجام این اتفاق تبدیل به اجرایی می‌شود که به دعوت مرحوم خانلری در دانشگاه تهران روی صحنه می‌آید. جوانمرد می‌گوید وقتی اجرا تمام شد، کل سالن فردوسی دانشگاه تهران در حیرت فرو رفته بود. چون آن مراسم مربوط به بزرگداشت صادق هدایت بود و قسمتی از آن به اجرای متن «محلل» اختصاص داشت. جوانمرد می‌گوید بعد از این سکوت، وقتی نور روی ما آمد، تماشاگران بدون درنگ ایستادند و شروع به تشویق ما کردند. حتی آقای سرکیسیان هم بعد از دیدن این تشویق باور کرد که ما می‌توانیم به سراغ زبان و کاراکترهای دیگری در متون نمایشی خود برویم.

این منتقد تئاتر در پایان صحبت‌هایش بیان کرد: آنها در موقعیتی این کار را انجام می‌دهند که هیچ پیشنهاد جدید و زبان متفاوتی غیر از آن زبان ترجمه‌ای روی صحنه نرفته بوده است. به این ترتیب روشنفکران آن زمان ناگهان با شکل تازه‌ای از اجرا و زبان مواجه می‌شوند. در واقع این نقطه شروعی بوده است که علی نصیریان و عباس جوانمرد تصمیم می‌گیرند تا فاز خود را از گروهی که سرکیسیان دور خود جمع کرده بود، جدا کنند و روی نمایش‌هایی کار کنند که قرار است تصویری از جامعه و مردمان خودشان ارایه دهد. این جسارت در آن مقطع زمانی به قدری اهمیت داشته است که باید بگویم شاید همین اتفاق سبب شده تا ما به مرور زمان با نمایشنامه‌نویسان و گروه‌هایی مواجه شویم که از دل این تجربه اعتقاد پیدا کردند که می‌شود اتفاق دیگری را رقم زد.

کد خبر 6095470